Berna Haliloğlu
Endometriozis ve Çikolata Kistleri Neden Oluşur? Tedavisi Nasıl Yapılır?
Normalde her ay adet kanaması olduğunda rahim hücreleri dışarı atılır ve rahim yenilenme sürecine başlar. Birçok kadında bu hücreler tüplerden ters yönde akarak karın içine düşmekte ancak bağışıklık sistemi bu hücrelerin buraya yapışarak yayılmasına engel olmaktadır. Ancak bazı kadınlarda bağışıklık sistemi buna engel olamaz, hatta aksine bu olayın hızlanmasını sağlar.
Endometriozis, adet kanaması ile dışarı atılması gereken hücrelerin ters yönde yayılmasıyla yumurtalıkta ve karında pek çok bölgede yerleşerek kanama, yapışıklık ve dolayısıyla ağrı yaptığı bir hastalıktır.
Bu hücreler kanama yaptığı zaman kistleşmeye başlamakta ve kistin içerisindeki kan giderek kahverengileştiği için çikolata rengini almaktadır. Bu nedenle bu kistler “çikolata kisti” (endometrioma) olarak da adlandırılmaktadır. Ayrıca bu hücrelerin yapıştığı yerlerde bağışıklık sistemi harekete geçmekte ve bu hücrelerin yayılmasını engellemeye çalışmaktadır. Fakat engellemek yerine oluşan iltihabi cevap giderek artan yapışıklıklara neden olmaktadır.
Endometriozis, ağrılı cinsel ilişki (disparoni), adet sancısı (dismenore), kronik kasık ağrısı (pelvik ağrı) ve kısırlık nedenidir. Tanısı muayene ve ultrasonografi ile her zaman koyulamayabilir. Kesin tanı ancak laparoskopi vasıtasıyla mümkündür.
Tedavi olarak ilaç tedavisi (doğum kontrol hapları vb) genellikle ağrı şikayeti için kullanılır. Cerrahi girişim ise genellikle çikolata kistlerinin bulunduğu durumlarda, ilaçlara yanıt vermeyen ağrı şikayetinde ve kısırlığın tedavisi için yapılmaktadır. Cerrahi olarak mümkünse laparoskopi tercih edilmelidir. Laparoskopi ile hastalığın evresi belirlenir. Eğer çikolata kistleri varsa bunlar çıkarılır, karında başka bölgelerde bulunan endometriozis odakları yakılarak yok edilir, eğer varsa mevcut yapışıklıklara bağlı tüplerdeki tıkanıklık açılır. Ayrıca karındaki yapışıklıkların açılması ağrı tedavisini de sağlar.
Cerrahi tedavi yapıldıktan sonra kısırlık tedavisi için değişik seçenekler bulunmaktadır.
- Bekleme tedavisi (6 ay kadar kendiliğinden gebeliğin oluşması için beklenebilir)
- Ovulasyon indüksiyonu ve aşılama (yumurtlamayı sağlayıcı ilaçlar verilerek aşılama yapılması)
- IVF (Tüp bebek)